Cynllun Datblygu Lleol Diwygiedig Rhondda Cynon Taf 2022 - 2037, Strategaeth a Ffefrir

Adran 9 – Polisïau Strategol

Mae'r Cyngor wedi ymrwymo i chwarae ei ran i fynd i'r afael ag achosion newid yn yr hinsawdd drwy leihau allyriadau carbon. O'n rhan ni, mae cynnydd ar droed, ond mae angen i ni i gyd wneud rhagor – a gwneud hynny'n gyflymach - os ydyn ni am helpu i wrthdroi'r difrod i'n planed ac addasu i'r newidiadau sydd eisoes yn mynd rhagddynt, yn y Cyngor ac yn y fwrdeistref sirol.

Gwnaeth Llywodraeth Cymru ddatganiad argyfwng hinsawdd yn 2019. Mae'n hollbwysig bod y CDLlD yn lleihau allyriadau carbon sy'n cyfrannu at effeithiau dinistriol posibl y newid yn yr hinsawdd. Er mwyn gwneud hynny mae'r Cyngor wedi datblygu strategaeth newid yn yr hinsawdd Rhondda Cynon Taf Hinsawdd Ystyriol. Bydd y CDLlD yn cefnogi'r strategaeth yma i gyflawni ei huchelgeisiau.

Bydd y CDLlD yn sicrhau bod y dyraniadau a gynhwysir ynddo mewn lleoliadau cynaliadwy, sy'n lleihau'r angen i deithio ac felly'n lleihau allyriadau carbon. Mae hyn wedi ei fanylu yn eglur yn y Methodoleg Safleoedd Ymgeisiol, yr aseswyd y safleoedd yn eu herbyn. Bydd disgwyl hefyd i bob datblygiad newydd arall drwy gydol cyfnod y cynllun leihau allyriadau carbon a bod mewn lleoliadau cynaliadwy, sy'n lleihau'r angen i deithio ac yn lleihau'r ddibyniaeth ar gerbydau preifat.

Mae Cymru'r Dyfodol: y cynllun cenedlaethol yn mynnu bod egwyddor Canol Trefi yn Gyntaf yn cael ei defnyddio wrth leoli datblygiad. Mae ein Ganolfannau Aneddiadau yn lleoliadau cynaliadwy iawn, sydd â mynediad da at wasanaethau a chyfleusterau a dulliau trafnidiaeth mwy cynaliadwy. Dylid mabwysiadu dull dilyniannol wedi hynny ar gyfer lleoli datblygiadau.

Os na fydd modd lleoli datblygiad yn agos at ganol yr anheddiad yna bydd angen darparu gwasanaethau, cyfleusterau a seilwaith cymunedol a ffisegol digonol, ochr yn ochr â gwelliannau i ddulliau trafnidiaeth cynaliadwy gan gynnwys trafnidiaeth gyhoeddus a llwybrau teithio llesol.

Mae dyluniad adeiladau yr un mor bwysig â lleoliad a dyluniad safleoedd. Bydd y CDLlD yn ceisio sicrhau bod mwy o ddatblygiadau yn rhai carbon isel neu ddi-garbon, gan ddefnyddio deunyddiau cynaliadwy sy'n cefnogi amcanion yr economi gylchol. Dylid dylunio adeiladau i'r safonau uchaf, gan ddefnyddio deunyddiau cynaliadwy o ansawdd uchel a thechnolegau gwresogi ynni-effeithlon, a thrwy hynny leihau'r defnydd o ynni.

Mae mannau gwyrdd y Fwrdeistref Sirol, mannau agored, amrywiaeth naturiol gyfoethog o gynefinoedd a phriddoedd lled-naturiol, coed, a phriddoedd yn chwarae rhan hanfodol mewn lleihau carbon a mynd i'r afael â newid yn yr hinsawdd, er enghraifft trwy storio carbon, oeri naturiol a helpu i leihau llygredd. Felly, bydd y CDLlD yn ceisio gwarchod a gwella'r asedau naturiol pwysig yma.

Mae ein tir amaethyddol o ansawdd da yn rhoi'r cyfle i ni dyfu ein bwyd ein hunain, gan leihau milltiroedd bwyd. Bydd tir amaethyddol gwerth uchel yn cael ei warchod, yn unol â pholisi cenedlaethol.

Bydd y defnydd o dir llwyd yn hytrach na thir glas ar gyfer datblygiad yn cael ei gefnogi, fodd bynnag, cydnabyddir bod diffyg tir llwyd yn RhCT i gyflawni pob datblygiad newydd.

Bydd cynlluniau ynni adnewyddadwy priodol yn cael eu cefnogi a bydd polisïau manylach yn cael eu paratoi yn ystod y cam Adneuo. Bydd y CDLlD yn ymdrechu i leihau'r gwastraff a gynhyrchir ymhellach ac i gefnogi'r gwaith rhagorol parhaus mewn ailgylchu ac arloesi yn y maes yma. Bydd gwastraff yn destun polisïau manwl yn ystod y cam adneuo.

Mae'r Cynllun Datblygu Lleol Diwygiedig (CDLlD) wedi ymrwymo i greu cymunedau a lleoedd cynaliadwy, sy'n cynnig safon byw uchel. Mae'r cynllun yn cofleidio'r cysyniad o greu lleoedd, fel y nodir mewn polisi cenedlaethol, sy'n ceisio creu datblygiad o ansawdd uchel, hyrwyddo ffyniant, iechyd, hapusrwydd a lles pobl.

Bydd y CDLlD hefyd yn cefnogi gweledigaeth y Cynllun Llesiant, sy'n ceisio creu Cwm Taf Morgannwg mwy cyfartal. Ei nod yw creu cymdogaethau lleol iach, yn ogystal â chymdogaethau cynaliadwy a gwydn. Mae'r polisi yma'n cefnogi cyflawni datblygiadau, sy'n gallu cyfrannu at y nodau yma.

Mae creu safleoedd datblygu o ansawdd uchel sydd wedi'u dylunio'n dda ac sy'n creu cymunedau deniadol, cynhwysol a hygyrch i fyw, gweithio a chymdeithasu ynddyn nhw'n flaenoriaeth i'r CDLlD. Dylai datblygiad ganiatáu i bobl deimlo'n ddiogel, byw mewn cymunedau cydlynol a helpu i leihau'r anghydraddoldebau mae rhai pobl yn eu dioddef.

Rhaid i gynigion ystyried perthynas, swyddogaeth a chyd-destun y safle o fewn ei amgylchoedd ehangach. Bydd hyn yn cynnwys creu cysylltiadau rhwng datblygiad sefydledig a newydd, gan gryfhau cysylltiadau rhwng pobl a lleoedd.

Dylid parchu a gwella diwylliant cryf, treftadaeth a chymeriad traddodiadol Rhondda Cynon Taf a'i hasedau drwy'r broses ddylunio.

Dylai datblygiadau hybu lles ac iechyd corfforol a meddyliol da, trwy gynnwys nodweddion fel mannau gwyrdd ac agored, mannau chwarae, mynediad at fyd natur, llwybrau teithio llesol a mannau eraill i annog cydlyniant cymunedol. Lle bo modd, dylid cysylltu'r nodweddion yma â'r rhai sy'n bodoli yn y rhwydwaith cymunedol ehangach.

Mae glawiad mwy aml a dwys ynghyd â thopograffeg RhCT yn cynyddu'r perygl o fflachlifoedd yn RhCT. Mae glaw amlach hefyd yn gadael y ddaear yn orlawn, sy'n cynyddu'r risg ymhellach. Mae'r dyffrynnoedd ag ochrau serth yn achosi dŵr ffo cyflym i'r ardaloedd trefol yn y rhannau isaf, trwy gyrsiau dŵr cyffredin ac i'r prif afonydd.

Mae Polisi Cynllunio Cymru yn nodi ystod o ystyriaethau polisi cynhwysfawr ar gyfer cynigion datblygu a pherygl llifogydd. Mae Nodyn Cyngor Technegol 15 yn nodi rhagor o ganllawiau ar gyfer cynigion datblygu sy'n gysylltiedig â llifogydd o bob ffynhonnell.

Mae'r prif afonydd yn RhCT yn cynnwys Afon Taf, Afon Rhondda, Afon Cynon ac Afon Elái, sydd i gyd yn dueddol o orlifo yn ystod cyfnodau o law trwm. Mae llifogydd mewn prif afonydd yn aml yn cael eu hachosi gan lefelau afonydd yn 'gorlifo' o'u 'glannau' a/neu'n 'torri' strwythurau amddiffyn. Mae'r risg yma'n uchel yn RhCT. Mae hyn yn bennaf oherwydd maint trefol y cymunedau sydd wedi'u lleoli ar orlifdiroedd yr afon ac o'u cwmpas.

Diffinnir perygl llifogydd lleol fel y perygl o gyrsiau dŵr cyffredin (neu nentydd ac afonydd llai), dŵr wyneb a ffynonellau dŵr daear. Awdurdodau Llifogydd Lleol Arweiniol sy'n gyfrifol am reoli perygl llifogydd lleol; sef Cyngor RhCT. Llifogydd o ddŵr wyneb a chyrsiau dŵr cyffredin yw'r ffynhonnell fwyaf cyffredin o lifogydd yn RhCT.

Mae'r polisi perygl llifogydd strategol yma'n cyd-fynd â Strategaeth Leol Rheoli Perygl Llifogydd RhCT a'r Cynllun Gweithredu, yr Asesiad Strategol o Ganlyniadau Llifogydd, y Safonau Statudol ar gyfer Systemau Draenio Cynaliadwy (SDCau) ar gyfer rheoli draenio dŵr wyneb (gyda Chyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf yn Gorff Cymeradwyo SDCau ar gyfer datblygiadau newydd yma).

Bwriedir llunio polisi cynhwysfawr yng Ngham Adneuo dilynol y CDLlD. Bydd hyn yn cynnwys polisïau Rheoli Datblygu priodol ar gyfer cynigion o fewn y parthau perygl llifogydd lleol a nodwyd (Llywodraeth Cymru). Bydd polisi arall hefyd i geisio lleihau'r holl berygl llifogydd lleol a phrif afonnydd yn RhCT, er mwyn ehangu ar rai o'r cysyniadau a godwyd ym mholisïau'r Strategaeth a Ffefrir.

Mae Llywodraeth Cymru wedi datgan Argyfwng Natur ac yn ceisio ymgorffori ystyriaethau bioamrywiaeth pellach yn y broses gynllunio; gyda diwygiadau i Bolisi Cynllunio Cymru (a ddisgwylir) yn hydref 2023. Mae hyn hefyd yn adeiladu ar y Ddyletswydd Bioamrywiaeth ar gyfer cyrff cyhoeddus a sefydlwyd yn Adran 6 o Ddeddf yr Amgylchedd (Cymru).

Oherwydd cyd-destun bioamrywiaeth sylfaenol uchel RhCT, bydd gweithredu amcanion amrywiol y CDLlD, gan gynnwys dyheadau datblygu ac ecolegol, yn heriol. Nod y polisi bioamrywiaeth strategol yma yw mynd i'r afael â pholisi Llywodraeth Cymru yng nghyd-destun Rhondda Cynon Taf.

Mae'r system SoBCN yn darparu'r fframwaith ar gyfer cadwraeth bioamrywiaeth yn RhCT ac yn nodi'r cynefinoedd a'r rhywogaethau o bryder cadwraethol, y mae angen eu gwarchod. Mae meysydd eraill o bwysigrwydd ecolegol yn RhCT yn cynnwys Gwarchodfeydd Natur Lleol, Gwarchodfeydd Natur yr Ymddiriedolaeth Natur, safleoedd Tirwedd Fyw a Safleoedd Daearegol a Geomorffaidd Pwysig Rhanbarthol (RIGS).

Bydd polisïau rheoli datblygu manwl pellach yn cael eu paratoi ar gyfer y Cynllun Adnau a bydd y canllawiau cynllunio atodol presennol yn cael eu hadolygu.

Ardaloedd Tirwedd Arbennig

Penderfynwyd y bydd yr Ardaloedd Tirwedd Arbennig (ATA) a nodwyd yn gynhwysfawr yn y CDLl presennol yn parhau yn eu lle yn y CDLlD. Mae monitro blynyddol y CDLl wedi nodi bod dim newid wedi digwydd o fewn y tirweddau yma sydd wedi arwain at golli eu nodweddion o ansawdd uchel maen nhw wedi eu dynodi ar eu cyfer. Bydd Cam Adneuo'r CDLlD yn adolygu'r polisïau ATA presennol i sicrhau y bydden nhw'n parhau i warchod a gwella ansawdd a chymeriad y tirweddau yma'n briodol..

Lletemau Glas

Bwriedir cynnal adolygiad o Letemau Glas ar gyfer Cam Adneuo'r CDLlD, gan ddefnyddio methodoleg newydd, fel y'i paratowyd ar gyfer Rhanbarth De-ddwyrain Cymru.

Mae'r tabl isod, yn dod o'r Papur Cyflenwi Tai,yn nodi'n fanwl sut mae'r ddarpariaeth gyffredinol yma wedi'i hamlinellu.

Penderfynwyd ar yr angen am dai trwy ystyried nifer o ardaloedd o'r sylfaen dystiolaeth. Nodir y canlyniad yma yn adran Dewisiadau Twf y Strategaeth a Ffefrir.

Bydd graddfa dosbarthiad gofodol dyraniadau tai newydd yn cyd-fynd â'r Strategaeth a Ffefrir, gyda mwy o dai i'w dyrannu yn y De nag yn y Gogledd. Mae asesiad cychwynnol o'r Safleoedd Posib wedi dangos bod digon o safleoedd i ddarparu ar gyfer lefel yr angen ychwanegol. Yn gyffredinol, mae'r dosbarthiad yma'n cyd-fynd â'r hyn a gwblhawyd yn y gorffennol dros gyfnod y cynllun CDLl presennol, sydd hefyd yn cael ei adlewyrchu yn y safleoedd banc tir presennol.

Gwyddys bod 1,561 o anheddau ar safleoedd banc tir ymrwymedig gyda disgwyliad teg i'w cyflwyno yn yr Ardal Strategaeth Ogleddol yn hanner cyntaf cyfnod cynllun y CDLlD; gyda 2,562 yn yr Ardal Strategaeth Ddeheuol. Mae safleoedd banc tir naill ai eisoes wedi cychwyn neu wedi sicrhau caniatâd cynllunio a thybir eu bod nhw ar gael mewn gwirionedd i'w datblygu.

Yn ôl eu natur, dyw'r safleoedd annisgwyl ddim wedi'u nodi'n llawn eto. Serch hynny, mae dadansoddiad o dueddiadau'r gorffennol yn y Papur Cyflenwi Tai, (gan gynnwys anwybyddu tueddiadau annormal), ynghyd â chwiliad rhagweithiol am safleoedd posibl trwy Astudiaeth Capasiti Trefol ffurfiol, wedi nodi cyfraniad tebygol rhesymol. Byddai cynigion datblygu annisgwyl yn y dyfodol yn cael eu ffafrio ar dir a ddatblygwyd o'r blaen a'u darparu ar sail 'Canol Trefi yn Gyntaf', lle bo modd. Anogir cynigion ar gyfer trosi strwythurau addas yn ddatblygiadau preswyl mewn lleoliadau priodol hefyd.

Mae polisïau strategol eraill y dylid eu darllen ochr yn ochr â hyn mewn perthynas â datblygiadau preswyl yn y dyfodol, yn cynnwys yn gyntaf y Polisi Canolfannau Aneddiadau, sy'n nodi ystyriaethau ar gyfer datblygiadau preswyl mewn Ganolfannau Aneddiadau. Mae'r Polisi Creu Lleoedd a Chymunedau Cynaliadwy, ochr yn ochr â'r Polisi Newid Hinsawdd a Lleihau Carbon wedyn yn nodi meini prawf polisi o'r safbwyntiau yma.

Bydd polisi rheoli datblygu manwl pellach i arwain datblygiad preswyl yn y dyfodol yn cael ei gynnwys yng Ngham Adneuo'r CDLlD. Bydd hefyd yn nodi ystyriaethau pellach ar gyfer caniatáu safleoedd eithriedig a safleoedd eraill ar gyfer tai fforddiadwy.

Mae angen darparu amrywiaeth yn y farchnad dai a sicrhau amrywiaeth o fathau a meintiau o dai i ddarparu ar gyfer anghenion holl aelodau ein cymunedau yn RhCT. Dylai lefel y ddarpariaeth a nodwyd helpu i gynyddu nifer y tai o ansawdd da sy'n fforddiadwy ar draws y marchnadoedd cymdeithasol a phreifat. Er ei bod hi'n anochel y bydd graddfa'r tai a ddarperir yn fwy yn y de nag yn y gogledd, mae'n parhau i fod y bydd niferoedd sylweddol o dai newydd yn cael eu hadeiladu ym mhob rhan o RCT i ganiatáu ar gyfer anghenion tai a chyfleoedd i bawb.

Ystyrir ymhellach y cynigir darpariaeth addas o dai newydd yn yr ardaloedd hynny yn RhCT sydd â'r cyfrannau uchaf o siaradwyr Cymraeg.

Tai fforddiadwy

Canfu Asesiad Marchnad Dai Leol Canfyddiadau Drafft 2024 fod angen 5,672 o dai fforddiadwy/sydd ddim ar y farchnad agored yn RhCT dros gyfnod cynllun 2022-2037. Mae hyn yn cyfateb i 378 bob blwyddyn ar gyfartaledd neu 67.1% o gyfanswm y gofyniad tai o 8,450 o anheddau. Byddai hyn yn darparu ar gyfer yr anghenion presennol heb eu diwallu ac anghenion tai fforddiadwy yn y dyfodol. Serch hynny, byddai unrhyw golledion i'r stoc tai fforddiadwy presennol (megis dymchwel) yn cynyddu nifer y tai fforddiadwy sydd eu hangen gan swm cyfatebol. I'r gwrthwyneb, bydd eiddo fforddiadwy gwag, sydd ar gael i'w defnyddio unwaith eto, yn lleihau'r angen.

Yn hanesyddol mae RhCT wedi darparu tua 25% o'r anheddau a gwblhawyd yn flynyddol fel rhai fforddiadwy ers mabwysiadu'r CDLl presennol. Yn seiliedig ar y gyfradd gyfartalog yma, byddai angen i RCT ddatblygu 1,512 o anheddau y flwyddyn er mwyn diwallu'r angen am 378 o anheddau fforddiadwy. Mae'r gyfradd yma'n afrealistig.

Pe bai'r duedd bresennol yn parhau dros gyfnod y cynllun, yna byddai disgwyl i oddeutu 140 o dai fforddiadwy gael eu darparu ar gyfartaledd bob blwyddyn dros gyfnod y cynllun, sef cyfanswm o tua 2,112. O ystyried cyfraddau adeiladu tai fforddiadwy yn y blynyddoedd mwy diweddar, a lefel uwch arfaethedig y cyflenwad tai cyffredinol, mae hwn yn ymddangos yn ffigwr cyraeddadwy iawn.

Mae dadansoddiad yn y Papur Cyflenwi Tai yn cefnogi hyn. Drwy ganiatadau tai fforddiadwy cyfredol y banc tir, safleoedd annisgwyl a dyraniadau arfaethedig, ystyrir ei bod hi'n ymarferol darparu hyd at 159 o anheddau fforddiadwy bob blwyddyn ar gyfartaledd. Ategir hyn ymhellach gan ddosbarthiad gofodol y ddarpariaeth tai yn y Strategaeth a Ffefrir, sy'n cyd-fynd yn gyffredinol â'r Asesiadau o'r Farchnad Dai Leol meysydd a nodwyd a maint yr angen. Byddai'r 159 o anheddau'r flwyddyn yma eto'n cyfateb i tua 25% o'r ddarpariaeth dai gyffredinol.

Bydd dadansoddiad pellach o hyfywedd safleoedd tai yn ceisio sicrhau polisïau pendant a fydd yn nodi'r raddfa ofynnol o gyfraniadau gan ddatblygwyr at yr angen am dai fforddiadwy. Disgwylir i hyn amrywio a chyd-fynd â'r meysydd a nodir yn yr Adroddiad Hyfywedd lefel uchel, a baratowyd ar gyfer y Strategaeth a Ffefrir. Bydd y polisïau yma'n cael eu nodi yng ngham Adneuo'r CDLlD, a fydd hefyd yn rhoi rhagor o fanylion am sut y ceisir y cyfraniadau yma.

Bydd cyflawni cynigion tai fforddiadwy ehangach yn llwyddiannus o ffynonellau eraill yn parhau dros gyfnod y cynllun, megis Grant Tai Cymdeithasol Llywodraeth Cymru, buddsoddiad gan Gyngor RhCT ac ail-fuddsoddiad parhaus gan Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig yn y Fwrdeistref Sirol.

Tai Gwag

Mae gan RhCT fwriadau strategol i wella eiddo preswyl gwag er mwyn ei ail-ddefnyddio. Er bod y broses yma yn ei hanfod yn dod â thai newydd ar y farchnad, ni ellir eu hystyried fel tai newydd a fyddai'n cael eu cynnwys yn y ddarpariaeth tai. Ar hyn o bryd mae 2,894 eiddo gwag ledled y Fwrdeistref Sirol. O'r rhain mae 2,120 ohonyn nhw wedi'u lleoli yn yr Ardal Strategaeth Ogleddol, tra bod y 774 sy'n weddill wedi'u lleoli yn yr Ardal Strategaeth Ddeheuol. Gyda chyfraddau cwblhau yn y gorffennol diweddar mor uchel â 273 yn 2021/22, ynghyd â'r cyllid sydd ar gael ar hyn o bryd, disgwylir y bydd hyn yn parhau i fod yn ffynhonnell nifer o gartrefi newydd cychwynnol i deuluoedd; yn enwedig yn yr ardal strategol ogleddol.

Bydd taflwybr tai yn cael ei baratoi ar gyfer y cam Adneuo o baratoi'r cynllun, a fydd yn dangos y camau adeiladu a chyflawniad dyraniadau tai a safleoedd banc tir hysbys dros oes y cynllun. Bydd hyn yn caniatáu ar gyfer monitro tai yn effeithiol yn y CDLl Diwygiedig a sicrhau cyflenwad digonol o dai.

Anghenion Llety Cymunedau Sipsiwn a Theithwyr

Mae'n ofynnol i'r Cyngor a'r CDLlD ddarparu ar gyfer anghenion llety'r Cymunedau Sipsiwn a Theithwyr. Mae Deddf Tai (Cymru) 2014 yn diweddaru'r diffiniad o 'Sipsi a Theithiwr' i gynnwys Siewmyn Teithiol, ochr yn ochr â Theithwyr Newydd lle maen nhw'n gallu dangos traddodiad diwylliannol o nomadiaeth neu o fyw mewn cartrefi symudol. Mae'r Ddeddf yn gorchymyn bod yn rhaid asesu anghenion llety cymunedau Sipsiwn a Theithwyr; y cytunwyd arno gan Lywodraeth Cymru; a bod darpariaeth ddigonol yn cael ei gwneud ar eu cyfer. Y mecanwaith ar gyfer asesu'r ddarpariaeth yw'r Asesiad o Anghenion Llety ar gyfer Sipsiwn a Theithwyr.

Asesodd Asesiad o Anghenion Llety ar gyfer Sipsiwn a Theithwyr Cyngor RhCT, a gynhyrchwyd ym mis Chwefror 2022 gan Opinion Research Services, yr angen am lety Sipsiwn a Theithwyr ledled y Fwrdeistref Sirol yn y dyfodol. Prif amcan yr astudiaeth oedd darparu asesiad cadarn o anghenion presennol ac yn y dyfodol am lety yn y tymor byr a thros oes y CDLl Diwygiedig (2022-2037). Mae'r anghenion llety wedi'u crynhoi drwy gyfuniad o ymchwil desg ac ymgysylltu â rhanddeiliaid, gan gynnwys aelodau o'r Cymunedau Teithiol.

Mae Asesiad RhCT ar ffurf drafft ar hyn o bryd ac mae'n amodol ar gymeradwyaeth gan Lywodraeth Cymru. Mae'r asesiad yn nodi angen sydd heb ei ddiwallu; felly, bydd gofyniad i ddyrannu digon o leiniau i fynd i'r afael â hyn. Daw'r asesiad i'r casgliad y bydd angen 27 o leiniau dros gyfnod y cynllun, sy'n cyfrif am ffurfiant aelwydydd newydd a ragwelir, yn seiliedig ar ddemograffeg gyfredol. Ar ôl rhoi sylw dyledus i ganfyddiadau'r Asesiad o Anghenion Llety ar gyfer Sipsiwn a Theithwyr, bydd y Cyngor yn darparu'r fframwaith polisi angenrheidiol i ganiatáu ar gyfer diwallu anghenion y cymunedau Sipsiwn a Theithwyr, yn y cam Adneuo o baratoi cynllun y CDLlD.

Rhaid i'r CDLlD gynnal lefel addas o dir cyflogaeth sydd ar gael i hwyluso busnesau newydd a chaniatáu ar gyfer ehangu busnesau presennol RhCT, ynghyd â mewnfuddsoddiad i'r Fwrdeistref Sirol. Comisiynodd Cyngor RhCT y BE Group i gynnal Adolygiad Tir Cyflogaeth i ganfod yr angen dros gyfnod y cynllun. Gan ddefnyddio'r ddwy fethodoleg a nodir yng nghanllawiau Llywodraeth Cymru o 2015 Adeiladu Sail Tystiolaeth ar gyfer Datblygu Economaidd er mwyn Cefnogi Cynlluniau Datblygu Lleol, mae angen a argymhellir am 49 hectar o dir cyflogaeth o 2022-2037, gan gynnwys lwfans priodol ar gyfer byffer, fel y nodir yn y Llawlyfr Cynlluniau Datblygu (Arg. 3).

Fel y nodir uchod, mae'r Cyngor wedi nodi tua 68 hectar o dir cyflogaeth sydd ar gael. Mae hyn yn cynnwys safle newydd a neilltuwyd ar Safle Allweddol Llanilid ac ailddyrannu safle Glofa'r Tŵr ar y Tir i'r De o Safle Allweddol Hirwaun. Mae yna hefyd nifer o safleoedd ym manc tir cyflogaeth presennol y Cyngor. Dylid nodi bod y tir cyflogaeth arfaethedig yn Llanilid yn ychwanegol at yr hyn a nodwyd yn yr Adolygiad Tir Cyflogaeth.

Bydd y safleoedd yma'n cael eu diogelu ar gyfer cyfleoedd cyflogaeth drwy gydol cyfnod y CDLlD. Bydd hyn yn sicrhau cyflenwad parhaus o dir cyflogaeth, a fydd yn diwallu anghenion yr economi yn lleol ac yn darparu ar gyfer cyfleoedd mewnfuddsoddi posibl. Cydnabyddir bod cyfanswm y tir sydd ar gael yn fwy na'r angen cyffredinol a nodwyd. Serch hynny, fyddai pob un o'n safleoedd banc tir cyflogaeth presennol ddim o reidrwydd ar raddfa ddigonol, nac yn fasnachol ddeniadol ar gyfer cyfleoedd buddsoddi mwy. Bydd y dyraniadau Safle Allweddol yn sicrhau bod cyfleoedd ar gyfer mewnfuddsoddiad sylweddol yn gallu cael eu cynnwys mewn lleoliadau strategol rhagorol, gan ddarparu cyfleoedd cyflogaeth ychwanegol yn lleol, tra'n cael mynediad rhagorol i'r rhwydwaith rheilffyrdd a phriffyrdd strategol.

Mae'r tir cyflogaeth yma'n hanfodol i gwrdd â'r lefel twf a nodwyd ar gyfer y CDLlD, h.y. gwireddu'r gofyniad tai a'r cynnydd cysylltiedig disgwyliedig mewn swyddi dros gyfnod y cynllun. Mae'r polisi yma'n cyd-fynd â pholisi'r Ganolfannau Aneddiadau o ran hyrwyddo cyfleoedd i gael rhagor o gyflogaeth a chyflawni economi gynaliadwy ledled RhCT.

Serch hynny, cydnabyddir bod y cynnydd disgwyliedig mewn swyddi i ddod o ffynonellau heblaw'r safleoedd cyflogaeth yma'n unig. Bydd y lefel twf tai arfaethedig ar gyfer RhCT hefyd yn arwain at ragor o dwf mewn swyddi o ardaloedd eraill. Byddai hyn yn cynnwys gwasanaethau a sefydliadau cyhoeddus, pobl hunangyflogedig/cyflogedig sydd heb sylfaen benodol o bosibl (gweithio hyblyg) ac wrth gwrs y nifer cynyddol o bobl sy'n gweithio gartref. Nid yw'n gyfyngedig i'r rhain.

Mae'r polisi yma'n ceisio sicrhau ffyniant ac addasrwydd ein Canolfannau Aneddiadau yn y dyfodol. Dylai'r egwyddorion ynddo helpu i gynnal eu hyfywedd a'u bywiogrwydd a pharhau i ddarparu gwasanaethau a chyfleusterau priodol ar lefel leol, sirol a rhanbarthol. ​Mae rhagor o fanylion am y broses o adnabod y canolfannau yma ym Mhapur y Canolfannau Aneddiadau. Nodwch, mae'r newidiadau o'r CDLl presennol yn cynnwys nodi canolfannau newydd yn Llanhari, Pen-y-waun, Llwydcoed a Chanolfan Yr Heol Fawr a Chlos Aberteifi, Ton-teg.

Bydd y Prif Aneddiadau a'r Aneddiadau Allweddol yn ganolbwyntiau ar gyfer twf ychwanegol a chyfleoedd ailddatblygu strategol. Bydd defnyddiau masnachol, hamdden a phreswyl (ac ati) priodol yn cael eu hannog yn y lleoliadau yma, ochr yn ochr â'u swyddogaethau traddodiadol i gynyddu'r nifer o ymweliadau a denu pobl o'u cymunedau, ledled RhCT a thu hwnt. Bydd y tair Prif Ganolfan Anheddiad yn parhau i gyflawni rôl isranbarthol, gan weithredu fel cyrchfannau siopa, canolfannau gwasanaethau a chyfleusterau a chyrchfannau ymwelwyr cyffredinol lefel uwch, ar gyfer dalgylch eang. Bydd y Canolfannau Aneddiadau Allweddol yn parhau i ddarparu rôl debyg, er ar raddfa lai ac yn gwasanaethu eu hardaloedd priodol yn RhCT.

Mae'r Canolfannau Aneddiadau Llai yn chwarae rhan bwysig iawn wrth ddiwallu anghenion siopa cyfleus dyddiol a darparu gwasanaethau llai eraill mewn cymunedau lleol. Disgwylir y bydd unrhyw gynigion yn y canolfannau hyn yn y dyfodol yn cyd-fynd â'r polisi yma, er y cydnabyddir y byddai hyn ar raddfa gymesur.

Mae'r Canolfannau Aneddiadau yma ar y cyfan yn rhai sydd hefyd â darpariaeth dda o, a/neu gysylltiadau da ag amrywiaeth o ddulliau trafnidiaeth gyhoeddus gynaliadwy neu lwybrau teithio llesol presennol. Bydd llawer o ganolfannau yn gweld manteision y buddsoddiad sylweddol ym Metro De Cymru. Mae hyn i gyd yn amlwg yn cefnogi'r egwyddor o leihau dibyniaeth ar gerbydau modur preifat.

Yn ogystal, mae datblygiad preswyl yn ein Canolfannau Aneddiadau, neu ddull 'canol trefi yn gyntaf', yn ddyhead polisi cynllunio cenedlaethol allweddol. Bydd y polisi yma'n helpu i hyrwyddo ein canolfannau ar gyfer datblygiadau preswyl priodol, gan ddarparu amrywiaeth bellach, a'r opsiynau mwyaf cynaliadwy, yn y farchnad dai yn RhCT.

Bydd y CDLlD yn cefnogi nodau strategaeth Twristiaeth RhCT, sy'n ceisio cynyddu llety twristiaid a chefnogi cynigion sy'n hyrwyddo teithiau twristiaeth estynedig.

Hoffai'r CDLlD adeiladu ar lwyddiannau'r sector yma i weld cynnig twristiaeth ehangach i RhCT.

Mae gan ogledd a de RhCT nodweddion tra gwahanol, sy'n golygu bod angen dull gwahanol o ymdrin â thwristiaeth yn unol â'u hardaloedd strategaeth priodol. Mae ardal y strategaeth ogleddol gyda'i nodweddion tirwedd naturiol o ansawdd uchel, ei diwylliant a'i hanes yn golygu ei bod mewn sefyllfa briodol i ddarparu cynnig twristiaeth o ansawdd uchel. Mae'r ardal wedi gweld twf yn y sector twristiaeth dros y blynyddoedd diwethaf gydag agoriad ac ehangiad tŵr Zip World ac atyniad poblogaidd Parc Cenedlaethol Bannau Brycheiniog. Mae llwybrau cerdded a beicio yn denu defnydd a chyfleoedd twristiaeth sylweddol i'r ardal. Mae'r ardal yma hefyd yn cael ei gwella'n sylweddol o ran seilwaith drwy wneud yr A465 yn ffordd ddeuol, a chynllun Metro De Cymru i'w gwneud hyd yn oed yn fwy hygyrch. Mae Parc Treftadaeth Cwm Rhondda yn gyfleuster sefydledig yn rhan isaf Cwm Rhondda.

Trwy annog ehangu'r cynnig twristiaeth a diwydiant yn yr ASO, bwriad y Strategaeth a Ffefrir yw y bydd yn gallu cynnig arallgyfeirio'r economi a chreu swyddi y mae mawr eu hangen. O'r herwydd, y dull a ddefnyddir yn yr yr ASO yw annog datblygiad diwydiant twristiaeth gynaliadwy, sy'n adeiladu ar y cynnig twristiaeth presennol. Bydd y CDLlD yn ceisio sicrhau bod y gogledd yn creu sector twristiaeth sy'n denu ymwelwyr o bob rhan o'r DU ac yn rhyngwladol.

Mae gan yr Ardal Strategol Ddeheuol hefyd rai cyrchfannau twristiaeth mwy sy'n bodoli eisoes gan gynnwys Prif Anheddiad Pontypridd, gyda'i gyfleusterau megis Lido Cenedlaethol Cymru, a Phrofiad y Bathdy Brenhinol yn Llantrisant; ynghyd ag eraill ar raddfa lai, gan gynnwys ei thirweddau deniadol, sy'n denu o ddalgylch mwy lleol. Cydnabyddir hefyd bod yr ASDd yn chwarae rhan wrth ddarparu ar gyfer y galw am y rhai sy'n ymweld â Chaerdydd. Bydd twristiaeth yn ardal y strategaeth yma'n cael ei chefnogi'n ofalus i sicrhau bod ein cynigion twristiaeth presennol yn cael eu hehangu'n gynaliadwy yn yr ASDd.

Mae'r CDLlD yn cefnogi ac yn annog trosi ac ailddefnyddio adeiladau ac asedau hanesyddol a threftadaeth at ddefnydd twristiaeth yn ein Prif Drefi a'n Aneddiadau Allweddol. Bydd hyn yn sicrhau dyfodol yr asedau gwerthfawr yma ond hefyd yn dod â budd i'r amgylchedd adeiledig a'r cymunedau presennol yma fel ei gilydd, a fydd yn eu tro yn denu mwy o ymwelwyr.

Mae'r diwydiant twristiaeth yn gwneud cyfraniad pwysig yn Rhondda Cynon Taf; o ganlyniad, bydd y Cyngor yn annog cynigion sy'n gwella'r cynnig twristiaeth yn y Fwrdeistref Sirol. Bydd hyn yn cynnwys darparu llety twristiaeth, ehangu cwmpas y cynnig twristiaeth a gwella profiad yr ymwelydd.

Mae twristiaeth yn sector pwysig sy'n tyfu i Rondda Cynon Taf. Fel y nodwyd gan Lywodraeth Cymru, mae'n sector â blaenoriaeth i Gymru yn gyffredinol, gan gyfrif am 9% o swyddi yn y wlad. Mae Strategaeth Dwristiaeth Rhondda Cynon Taf yn amcangyfrif bod twristiaeth yn y Fwrdeistref Sirol yn werth dros £179 miliwn i'r economi leol. Oherwydd hyn, mae'r strategaeth yn datgan: "mae'n hanfodol bod cymunedau  yn effro i bwysigrwydd manteisio ar fwy o ymwelwyr a busnesau lleol yn datblygu sgiliau a fydd yn ddefnyddiol i'r sector gwasanaethau cwsmeriaid a thwristiaeth"  (CBSRhCT, 2021, t10). Mae hyn yn cael ei gefnogi gan Gynllun Corfforaethol y Cyngor (2020-2024) Gwneud Gwahaniaeth a'r Cynllun Llesiant y Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Ein Cwm Taf. Mae'r cynlluniau'n cydnabod pwysigrwydd datblygu'r cynnig twristiaeth, tra'n cefnogi busnesau yn y rhanbarth a chydnabod bod cryfder y cynnig i ymwelwyr yn RhCT yn deillio o'n cymunedau lleol.